Πρόγραμμα Σπουδών

Δίκαιο και Οικονομικά της κυβερνητικής πολιτικής

Λίτινα Ανατασία, Σαββαΐδου Αικατερίνη

Μάθημα Κορμού

Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στην οικονομική ανάλυση της κυβερνητικής παρέμβασης στη λειτουργία των αγορών. Εξετάζονται τα αίτια και οι στόχοι της κυβερνητικής παρέμβασης (όπως αποτυχίες αγορών, εξωτερικότητες, αναδιανομή πόρων), τα εργαλεία, καθώς επίσης και τα οφέλη και κόστη που προκύπτουν από αυτήν σε κάθε περίπτωση. Στο πλαίσιο του μαθήματος αναλύονται τα δημόσια αγαθά και ερευνώνται, μεταξύ άλλων, ζητήματα δημόσιων συμβάσεων και δημόσιων επιχειρήσεων, ζητήματα φορολόγησης, πολιτικές υποστήριξης χαμηλών εισοδημάτων, καθώς και ειδικότερα θέματα  που αφορούν σε παρεμβάσεις ρύθμισης των αγορών και προστασίας του περιβάλλοντος, με έμφαση στην ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία.

Δίκαιο και Οικονομικά των ιδιωτικών συναλλαγών

Ρίζος Ευριπίδης, Φιλιππιάδης Ελευθέριος

Μάθημα Κορμού

Το μάθημα εξετάζει τους λόγους ύπαρξης δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και ελευθερίας συναλλαγών, το ρόλο των αγορών στην επίτευξη αποτελεσματικότητας και την επίδραση θεσμών του ιδιωτικού δικαίου στη σύγχρονη οικονομία. Από την πλευρά των Οικονομικών έμφαση δίνεται στην ανάλυση των ωφελειών από τις συναλλαγές και την εξειδίκευση, τα κίνητρα των συμμετεχόντων (αγοραστών και πωλητών) και τη λειτουργία της αγοράς, τον ρόλο των επιχειρήσεων και τις διαφορετικές δομές αγορών. Από την πλευρά του Δικαίου, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαμόρφωση της σύμβασης ως βασικού εργαλείου εξισορρόπησης συμφερόντων και λειτουργίας των αγορών, καθώς και σε ζητήματα αστικής ευθύνης (ευθύνη στο στάδιο των διαπραγματεύσεων, ευθύνη  επί ανώμαλης εξέλιξης της σύμβασης και αδικοπρακτική ευθύνη). Ειδικότερα εξετάζονται η αρχή της τήρησης των συμφωνημένων και οι λόγοι απόκλισης από αυτήν, η ελευθερία σύναψης συμβάσεων και οι αποκλίσεις από αυτήν (αναγκαστικές συμβάσεις, συμβάσεις προσχώρησης), ο μηχανισμός κατάρτισης της σύμβασης και η διαμόρφωση του περιεχομένου της καθώς και μη συμβατικά μορφώματα στο προσυμβατικό στάδιο (letter of intent, memorandum of understanding). Επίσης, εξετάζονται ζητήματα περιορισμού της υποχρέωσης καταβολής αποζημίωσης, μέθοδοι και τρόποι επιμέτρησης της αποζημίωσης με παράλληλη κριτική θεώρηση της αρχής «όλα ή τίποτα», η επίδραση της αποζημίωσης στην ελευθερία δράσης  καθώς και η σχέση μεταξύ αποζημίωσης και ασφαλιστικής κάλυψης. Τέλος, η παρουσίαση εστιάζει και στη νομική και οικονομική προσέγγιση των εμπράγματων δικαιωμάτων, ιδίως της κυριότητας και των εμπράγματων ασφαλειών.

Δίκαιο και Οικονομικά υπό το πρίσμα και των θεμελιωδών δικαιωμάτων

Παναγιωτίδης Θεόδωρος, Τσαούση Ασπασία

Μάθημα Κορμού

Το δίκαιο ρυθμίζει τη συμπεριφορά ατόμων και επιχειρήσεων μέσα στις σύγχρονες οικονομίες της αγοράς. Η οικονομική προσέγγιση στο δίκαιο εξετάζει τα νομικά φαινόμενα υπό το πρίσμα συγκεκριμένων θεωρητικών εργαλείων, όπως είναι η αποτελεσματικότητα, η ορθολογικότητα και τα κίνητρα. Επομένως, από τη μια πλευρά, η γνώση των βασικών οικονομικών αρχών επιτρέπει στους νομοθέτες, τους νομικούς και τους δικηγόρους να κατανοήσουν καλύτερα τους μηχανισμούς της αγοράς, την κρατική παρέμβαση στις αγορές (π.χ. στα μονοπώλια), αλλά και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Έτσι, μπορούν: (α) να αντιμετωπίσουν με μεγαλύτερη επιτυχία τα πολύπλοκα νομικά προβλήματα που αναφύονται, (β) να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα του ισχύοντος δικαίου και (γ) να προβλέψουν ή και να προλάβουν τις μη ηθελημένες συνέπειες της εφαρμογής των κανόνων δικαίου σε μια κοινωνική πραγματικότητα που χαρακτηρίζεται από αυξημένη πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα. Από την άλλη πλευρά, η γνώση του βασικού νομικού πλαισίου το οποίο ρυθμίζει τις δραστηριότητες ατόμων, τη λειτουργία των διαφόρων νομικών προσώπων και τις συναλλαγές τους στις αγορές, αποτελεί εξαιρετικά χρήσιμο εφόδιο για οικονομολόγους και στελέχη επιχειρήσεων και οργανισμών για τη σύνδεση της οικονομικής θεωρίας με τη λειτουργία των αγορών. Στο πλαίσιο αυτό αναγκαία είναι η ανάπτυξη και της θεωρίας περί ικανοτήτων (capabilities) σε σχέση με τα δικαιώματα του ανθρώπου, αναδεικνύοντας τα σημεία διαφοροποίησης της από τις παραδοσιακές προσεγγίσεις των οικονομικών της ευημερίας και από τις φιλελεύθερες θεωρίες για τα ατομικά δικαιώματα.

Εφαρμογές Θεωρίας Παιγνίων μεταξύ Δικαίου και Οικονομικών

Σαρτζετάκης Ευτύχιος, Τσαούση Ασπασία

Μάθημα Κορμού

 Η Θεωρία Παιγνίων αφορά όλες τις καταστάσεις συνεργασίας και σύγκρουσης, δηλαδή συνολικά τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Ως κλάδος γνώρισε θεαματική ανάπτυξη κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, βρίσκοντας αρχικά τις κύριες εφαρμογές του στη θεωρία των διαπραγματεύσεων, στη διεθνή διπλωματία και στη διοίκηση επιχειρήσεων. Εδώ και τρεις τουλάχιστον δεκαετίας, η Θεωρία Παιγνίων έχει κατακτήσει κεντρική θέση στα προγράμματα σπουδών Νομικών και Οικονομικών Σχολών της αλλοδαπής. Βασική της συνεισφορά είναι η βελτίωση των δεξιοτήτων επίλυσης συγκρούσεων με όχημα τη στρατηγική σκέψη. Το μάθημα διατέμνει επιστημονικά την πρόβλεψη της επόμενης κίνησης των εν δυνάμει αντιπάλων ή συνεργατών. Μέσα από τη μελέτη θεωρητικών κατασκευών για τη σύγκρουση και τη συνεργασία και μέσα από τη διαδραστική συμμετοχή σε προσομοιώσεις Παιγνίων, οι εκπαιδευόμενοι μυούνται στην προσέγγιση της οπτικής γωνίας των Παιγνίων και μπορούν να εξηγήσουν καλύτερα το φάσμα των καταστάσεων κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Δίκαιο και Οικονομικά των Επιχειρήσεων

Βελέντζας Κωνσταντίνος, Γιοβαννόπουλος Ρήγας

Μάθημα Κορμού

Η σύζευξη της Οικονομικής Επιστήμης με το Δίκαιο των Επιχειρήσεων δίνει το έναυσμα για μια σειρά προβληματισμών πάνω στην οργάνωση, τη λειτουργία και τη χρηματοδότηση των σύγχρονων επιχειρήσεων. Η ιστορική αναδρομή της εξέλιξης οργάνωσης και μορφής των επιχειρήσεων αναδεικνύει σημαντικούς παράγοντες, όπως η τεχνολογία και η κοινωνική οργάνωση. Εξετάζεται η θεωρία των επιχειρήσεων και τα οριζόντια και κάθετα όριά τους. Αναλύεται η έννοια και ο ρόλος της επιχειρηματικότητας και της διαχείρισης του επιχειρηματικού κινδύνου. Εξετάζονται οι ποικίλοι νομικοί τρόποι άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας (ατομική επιχείρηση, εταιρικοί τύποι, συμπράξεις εταιριών κλπ.). Ειδικότερα αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά του κάθε τύπου από νομική άποψη και αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητές του. Παράλληλα, μέσω της συσχέτισής τους, εξετάζεται η στρατηγική επιλογής του πρόσφορου κάθε φορά επιχειρηματικού τύπου για την επίτευξη των επιδιωκόμενων οικονομικών και επενδυτικών σκοπών

Εταιρική Διακυβέρνηση

Κύρτσου Κατερίνα, Τέλλης Νικόλαος

Μάθημα Κορμού

Στη σύγχρονη επιχείρηση οι ιδιοκτήτες (μέτοχοι) αναθέτουν τη διακυβέρνηση σε ειδικούς διοικούντες (μάνατζερ). Ο διαχωρισμός αυτός της ιδιοκτησίας από τη διακυβέρνηση δημιουργεί μία σχέση εντολέα-εντολοδόχου με συχνά αλληλοσυγκρουόμενους στόχους. Το μάθημα καλύπτει, μεταξύ άλλων, τους κώδικες (codes) της εταιρικής διακυβέρνησης, τον ρόλο τους ως ρυθμιστικά εργαλεία και τους τρόπους επιβολής τους. Το μάθημα παρουσιάζει τους νομικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των μειοψηφούντων μετόχων και των εξωτερικών δανειστών από ενδεχόμενη αυθαιρεσία της διοίκησης, και αναλύει την οικονομική λογική που τους διέπει. Παράλληλα, το μάθημα εξετάζει ζητήματα διάρθρωσης του ΔΣ με ειδικές καταστατικές συμφωνίες, αμοιβών των μελών του ΔΣ, εξωτερικού ελέγχου της επιχείρησης, άρσης της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου, καθώς και περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ επιχείρησης και μετόχων ή επιχείρησης και μελών της διοίκησης. Έμφαση δίνεται στην περίπτωση οικονομικών δυσκολιών ή/και πτώχευσης της εταιρείας και την επακόλουθη σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ ιδιοκτησίας, διοίκησης και κάθε είδους πιστωτών.

Δίκαιο και Οικονομικά του Περιβάλλοντος

Μαθιουδάκης Ιάκωβος, Σαρτζετάκης Ευτύχιος

Μάθημα Κορμού

Το μάθημα παρουσιάζει την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, αναλύοντας τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των τριών πυλώνων της. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάγκη ταυτόχρονης επίτευξης οικονομικής ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος και στη σημασία της εσωτερίκευσης των περιβαλλοντικών κόστους στην διαδικασία αυτή. Εξετάζονται οι βασικές παράμετροι της προστασίας του περιβάλλοντος ως έννομου αγαθού από την σκοπιά του δημοσίου, του ιδιωτικού και του ποινικού δικαίου. Ειδικότερα παρουσιάζεται το εθνικό και ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο της προστασίας του περιβάλλοντος, αναλύονται οι κύριοι μηχανισμοί περιβαλλοντικής πολιτικής (άμεσες ρυθμίσεις, οικονομικά εργαλεία πολιτικής και παροχή πληροφόρησης), οι μηχανισμοί διοικητικής προστασίας (περιβαλλοντική αδειοδότηση και έγκριση περιβαλλοντικών όρων) καθώς επίσης και οι εθελοντικοί μηχανισμοί (οικολογικό σήμα και ΕΜΑS). Τέλος εξετάζονται ζητήματα αστικής και ποινικής ευθύνη από περιβαλλοντικές προσβολές, καθώς και η ασφάλιση περιβαλλοντικής ευθύνης.

Προστασία του Ανταγωνισμού: Οικονομικό Υπόβαθρο και Νομικό Πλαίσιο

Αλιπράντη Μαρία, Δεσποτίδου Άννα

Μάθημα Κορμού

Η Πολιτική Ανταγωνισμού αναφέρεται στην κρατική παρέμβαση που αποσκοπεί στην αποφυγή της νόθευσης του ανταγωνισμού στην αγορά. Το μάθημα εξετάζει την ανάγκη μιας τέτοιας παρέμβασης, τα θεσμικά όργανα που την επιτελούν και το νομικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται. Μελετώνται η συναφής ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και συγκρίνονται με αυτήν των ΗΠΑ. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε ζητήματα εναρμονισμένων πρακτικών και καρτέλ, όπου αναλύεται η νομική και οικονομική διάσταση των σχετικών δικαστικών αποφάσεων

Δίκαιο και Οικονομικά της Ιδιωτικής και Κοινωνικής Ασφάλισης

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα εξετάζει τα κίνητρα των συμμετεχόντων στις ασφαλιστικές αγορές υποθέτοντας ορθολογική συμπεριφορά και αποτελεσματικές αγορές και αναδεικνύοντας προβλήματα ηθικού κινδύνου και δυσμενούς επιλογής (moral hazard and averse selection) που προκύπτουν από την ασυμμετρία πληροφόρησης. Οι ασφαλιστικές αγορές εξετάζονται και υπό το πρίσμα των συμπεριφορικών οικονομικών (behavioral economics), που προσθέτουν χρήσιμα στοιχεία για την κατανόηση των δυσλειτουργιών που παρουσιάζονται γενικότερα στις αγορές. Επίσης εξετάζεται ο ρόλος της κυβέρνησης στη ρύθμιση της φερεγγυότητας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και την παροχή ασφαλειών καταστροφής, η σημασία των δικαστηρίων στην ερμηνεία των ασφαλιστηρίων συμβολαίων και τη ρύθμιση του περιεχομένου τους, καθώς και η λειτουργία της ασφάλισης στη διαμόρφωση της νομικής ευθύνης. Στόχος του μαθήματος είναι να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ νομικής και οικονομικής προσέγγισης, προσφέροντας τις απαραίτητες γνώσεις ώστε η νομική ανάλυση να μην αγνοεί ή απλοποιεί τις οικονομικές συνέπειες των έννομων ρυθμίσεων και η οικονομική προσέγγιση να εμπλουτιστεί με τη νομική πραγματικότητα και τις θεσμικές λεπτομέρειες, ώστε να προσφέρει ρεαλιστικές και σαφείς κατευθύνσεις πολιτικής.

Δίκαιο και Οικονομικά των Ξένων Επενδύσεων και της Χρηματοδότησης της Ανάπτυξης

Γκλαβίνης Παναγιώτης, Καρφάκης Κωνσταντίνος

Μάθημα Επιλογής

Βασικός στόχος του μαθήματος είναι να προσεγγίσει τις οικονομικές και νομικές παραμέτρους της υλοποίησης ενός επενδυτικού σχεδίου, τόσο σε μακρο- όσο και σε μικρο- επίπεδο. Παρουσιάζονται οι βασικές αρχές της σύνταξης ενός επιχειρηματικού σχεδίου (business plan), ώστε να εξοικειωθούν με αυτό οι μεταπτυχιακοί φοιτητές. Στη συνέχεια, αφού προσδιορισθεί η έννοια της ξένης άμεσης επένδυσης από οικονομική και νομική σκοπιά, και οι πηγές του διεθνούς επενδυτικού δικαίου, μελετώνται οι τεχνικές προώθησης, προσέλκυσης και προστασίας των ξένων ιδιωτικών επενδύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται οι κίνδυνοι που απειλούν μια ξένη επένδυση στη χώρα υποδοχής και οι τρόποι αντιμετώπισής τους από νομική και οικονομική σκοπιά. Έμφαση δίνεται στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο προσέλκυσης ξένων επενδύσεων και στην ευρωπαϊκή επενδυτική πολιτική, που συνιστά πλέον τμήμα της κοινής εμπορικής πολιτικής της Ε.Ε. Εξετάζεται επίσης η επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν από την υλοποίηση μιας ξένης επένδυσης με έμφαση στην διεθνή επενδυτική διαιτησία, κυρίως δε στη νομολογία των διαιτητικών δικαστηρίων του Διεθνούς Κέντρου για την Επίλυση των Διαφορών μεταξύ Κρατών και Ξένων Επενδυτών (ICSID – International Centre for the Settlement of Investment Disputes). Το μάθημα επίσης εξετάζει τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης (Financing for Development), διερευνώντας τους συναφείς στόχους και πολιτικές σε παγκόσμιο, περιφερειακό και κλαδικό επίπεδο, με έμφαση στην διαδικασία του Monterrey και στους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας (Millennium Development Goals). Αναλύονται οι χρηματοδότες (πολυμερείς, εθνικοί και ιδιώτες), οι βασικές μορφές χρηματοδότησης (aid & credit) και τα νομικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό. Έμφαση δίνεται στην ευρωπαϊκή πολιτική για διεθνή αναπτυξιακή συνεργασία.

Νομικό Πλαίσιο και Οικονομική Ανάλυση των Εργασιακών Σχέσεων

Γούλας Δημήτριος, Παντελίδης Θεολόγος

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα εξετάζει την συμπεριφορά εργαζόμενων και εργοδοτών, καθώς και των αντίστοιχων συλλογικών ομάδων, τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και τις  επιδράσεις της σε μακροοικονομικό και αναδιανεμητικό επίπεδο, τις στρατηγικές των επιχειρήσεων και οργανισμών προς τους εργαζόμενούς τους και τις κυβερνητικές πολιτικές όσον αφορά τα θέματα εργασίας.  Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται η ζήτηση και προσφορά εργασίας, ο καθορισμός μισθού και απασχόλησης κάτω από διαφορετικές αγορές, οι εναλλακτικές μορφές απασχόλησης, οι προσδιοριστικοί παράγοντες της ανεργίας και της απασχόλησης, καθώς και  οι πολιτικές απασχόλησης. Αναλύονται .ζητήματα ατομικών και συλλογικών σχέσεων εργασίας και κοινωνικής ασφάλισης και η επίδρασή τους στη λειτουργία των επιχειρήσεων.

Προστασία του Καταναλωτή: Οικονομικό Υπόβαθρο και Νομικό Πλαίσιο

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα ξεκινά εμπλουτίζοντας το βασικό οικονομικό μοντέλο που οδηγεί στην οικονομική αποτελεσματικότητα με ζητήματα όπως ασυμμετρία πληροφόρησης, διαφήμιση και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση, έτσι ώστε να εδραιωθεί η ανάγκη προστασίας του καταναλωτή. Προσεγγίζοντας τα θέματα αυτά με την βοήθεια των οικονομικών της πληροφόρησης (informational economics) και συμπεριφορικών οικονομικών (behavioral economics), αναδεικνύονται οι βασικοί κοινωνιολογικοί και οικονομικοί λόγοι για την προστασία του καταναλωτή και ο τρόπος με τον οποίο η προστασία αυτή μετουσιώνεται σε νομοθετική ρύθμιση. Ειδικότερα, εξετάζονται τα πεδία των ΓΟΣ, των συμβάσεων εκτός εμπορικού καταστήματος και από απόσταση, της ευθύνης του παραγωγού από ελαττωματικά προϊόντα, της ευθύνης του παρέχοντος υπηρεσίες και ζητήματα αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Επίσης αναλύεται ο ρόλος των δικαστικών αποφάσεων και των κρατικών ρυθμίσεων στην συμπεριφορά των καταναλωτών και των αγορών, η σημασία της ανεξάρτητης αρχής του Συνηγόρου του Καταναλωτή καθώς και άλλων οργανισμών, όπως ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων και ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, τέλος δε η σημασία των εθελοντικών συστημάτων πιστοποίησης ποιότητας.

Ρυθμιστικό Πλαίσιο και Οικονομική ανάλυση των Νέων Τεχνολογιών

Κοσμίδης Τιμολέων, Οικονομίδης Αναστάσιος

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα εξετάζει τις νομικές και οικονομικές πτυχές των συναλλαγών που διεξάγονται με ηλεκτρονικά μέσα και, ιδίως, μέσω του Διαδικτύου. Παρουσιάζονται οι διάφορες μορφές προσφερόμενων από το Διαδίκτυο υπηρεσιών, από τις πιο βασικές (μηχανές αναζήτησης, εξειδικευμένες βάσεις δεδομένων) έως και τις πιο πολύπλοκες, οι οποίες χρησιμοποιούν τεχνολογίες αυτοματισμού και αντιπροσώπευσης (όπως smart agents, shopping bots, and bidding elves). Αναλύονται οι δυνατότητες που δίνουν τα προγράμματα αυτά, ξεκινώντας από την παροχή της ευχέρειας στους καταναλωτές να κάνουν αυτόματα συγκρίσεις και στους προμηθευτές να αποκτούν πληροφόρηση για τα βασικά χαρακτηριστικά των επισκεπτών τους σε πραγματικό χρόνο, και φτάνοντας στη δυνατότητα λήψης αποφάσεων για λογαριασμό ατόμων και συμμετοχής σε online αγορές. Εξετάζονται θέματα που αφορούν στο ηλεκτρονικό επιχειρείν (δίνοντας έμφαση στα προβλήματα που πρέπει να ξεπεράσει μια επιχείρηση στα αρχικά στάδια, όπως συμφωνίες φιλοξενίας και σχεδιασμός των όρων και προϋποθέσεων της παροχής υπηρεσιών), στη χρήση και προστασία δικαιωμάτων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο, στη διαφήμιση στο Διαδίκτυο, στην ηλεκτρονική κατάρτιση συμβάσεων, στις ηλεκτρονικές υπογραφές, στις πληρωμές μέσω Διαδικτύου, στην ευθύνη των μεσαζόντων παροχής υπηρεσιών και στη μη ζητηθείσα εμπορική επικοινωνία.

Τραπεζικό Δίκαιο και Οικονομικά

Τζίβα Ευμορφία, Φουντάς Στυλιανός

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα αναλύει τον ρόλο του τραπεζικού συστήματος στη λειτουργία της οικονομίας και εξετάζει τη διάρθρωση και τους γενικούς κανόνες του τραπεζικού συστήματος και των τραπεζικών εργασιών. Ειδικότερα, από οικονομική σκοπιά εξετάζεται ο ρόλος του χρήματος και των αγορών κεφαλαίου, οι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί και οι ενδιάμεσοι οργανισμοί (Κεντρική -ευρωπαϊκή και εθνική- Τράπεζα, εμπορικές τράπεζες και άλλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, όπως πιστωτικές ενώσεις, ασφαλιστικές και εταιρείες επενδύσεων κεφαλαίων). Από νομικής πλευράς εξετάζονται θέματα που αφορούν στη σχέση εμπιστοσύνης, το τραπεζικό απόρρητο,  τον τρέχοντα και αλληλόχρεο λογαριασμό, τις εισπραττόμενες από τις τράπεζες αμοιβές (τόκοι-ανατοκισμός-προμήθειες), τη χορήγηση πιστώσεων, τη χρηματοδοτική μίσθωση, τα προθεσμιακά συμβόλαια χρηματοπιστωτικών τίτλων ή χρηματοοικονομικά δικαιώματα, τις συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων και νομισμάτων (swaps), την μεσολάβηση στις διατραπεζικές αγορές, τη διαχείριση χαρτοφυλακίου και την παροχή συμβουλών για τη διαχείρισή του.

Χρηματοοικονομική και Δίκαιο της Κεφαλαιαγοράς

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα παρουσιάζει τις διάφορες μορφές αγορών κινητών αξιών (securities markets), τα άτομα που συμμετέχουν και τον ρόλο τους καθώς και τους βασικούς μηχανισμούς λειτουργίας (το θεσμικό και νομικό πλαίσιο) των αγορών αυτών. Εξετάζονται οι βασικοί κοινωνικοί ρόλοι των αγορών αυτών -παροχή ρευστότητας στους επενδυτές, κατανομή κινδύνου και συνάθροιση πληροφοριών μέσω των τιμών- και των τρόπων με τους οποίους επιτελούνται. Αναλύονται θέματα που αφορούν σε επενδυτικές υπηρεσίες, στη λειτουργία των ΕΠΕΥ και ΑΕΠΕΥ, στα μέλη των χρηματοπιστωτικών αγορών, στη λειτουργία του «Χρηματιστηρίου Αθηνών ΑΕ» και της Εναλλακτικής Αγοράς (Εν.Α.), καθώς και στα διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια (Δ.Α.Κ.). Εξετάζονται οι κανόνες λειτουργίας των αγορών κινητών αξιών, καθώς αυτοί επηρεάζουν σημαντικά την επιτέλεση των κοινωνικών λειτουργιών τους, το κόστος λειτουργίας τους, τα κέρδη των συμμετεχόντων στις αγορές αυτές και την ικανότητα των αγορών να εξελίσσονται, ώστε να βελτιώνουν τη λειτουργία τους.   Επίσης παρουσιάζονται συνοπτικά οι ρυθμιστικές αρχές των αγορών αυτών και εξετάζονται ζητήματα προστασίας της κεφαλαιαγοράς από κατάχρηση προνομιακών πληροφοριών και από πράξεις χειραγώγησης.

Διεθνείς Οργανισμοί και Διεθνές Εμπόριο

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα παρουσιάζει τους θεσμούς, κανόνες και οργανισμούς της διακυβέρνησης των διεθνών εμπορικών σχέσεων. Εξετάζονται οι στόχοι, η διαδικασία και τα νομικά εργαλεία για τη δημιουργία μιας οικονομικής ένωσης κρατών, με έμφαση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση (ζώνη ελευθέρων συναλλαγών, τελωνειακή ένωση, κοινή αγορά, εσωτερική αγορά, οικονομική και νομισματική ένωση, πολιτική ένωση). Εξετάζεται η οικονομική σημασία του ελεύθερου εμπορίου (όπως αυτή προωθείται μέσω της μείωσης των tariffs, quotas, dumping and subsidies), το ιστορικό των διεθνών διαπραγματεύσεων (από την GATT στον ΠΟΕ, γύροι διαπραγματεύσεων, εμπορικές συμφωνίες, φραγμοί στο διασυνοριακό εμπόριο, επίλυση διακρατικών εμπορικών διαφορών) και μελετώνται οι διμερείς εμπορικές σχέσεις (Free Trade Agreements και Favored Nation Treatment), με έμφαση στις διμερείς εμπορικές σχέσεις της Ε.Ε. με τρίτες χώρες. Εξετάζονται θέματα διεθνών εμπορικών συναλλαγών, όπως ο διεθνής χαρακτήρας μιας σύμβασης και οι συνέπειές του, η αλλοδαπότητα μιας επιχείρησης, το εφαρμοστέο δίκαιο στη διεθνή σύμβαση, καθώς επίσης και το καθεστώς ορισμένων χαρακτηριστικών συναλλαγών, όπως η πώληση εμπορευμάτων, η παροχή υπηρεσιών, οι κατασκευαστικές συμβάσεις και η σύμβαση παραχώρησης της χρήσης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Τέλος εξετάζονται ζητήματα επίλυσης διεθνών εμπορικών διαφορών που ανακύπτουν από την ερμηνεία και την εκτέλεση των διεθνών εμπορικών συμβάσεων. Έμφαση δίνεται στη διεθνή εμπορική διαιτησία και στους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των διεθνών εμπορικών διαφορών.

Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο και Οικονομικά του Περιβάλλοντος

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα αναλύει διασυνοριακά, περιφερειακά και παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα και εστιάζει στην ευρωπαϊκή διάσταση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Εξετάζονται τα ιδιαίτερα προβλήματα που ανακύπτουν στη σύναψη διεθνών περιβαλλοντικών συνθηκών, καθώς δεν υπάρχει μια διεθνής αρχή που να επιβάλλει συγκεκριμένα μέτρα. Τα προβλήματα αυτά εξετάζονται, από την πλευρά των οικονομικών, με την χρήση της Θεωρίας Παιγνίων, και αναλύονται πιθανές μέθοδοι παράκαμψής τους. Παρουσιάζονται οι πηγές και αναλύονται οι στόχοι και οι αρχές του διεθνούς και ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού δικαίου καθώς και οι διεθνείς οργανισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος. Εξετάζονται ακόμη τα εργαλεία υλοποίησης των διεθνών περιβαλλοντικών συνθηκών, όπως για λ.χ. ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα, και οι αγορές αδειών εκπομπής ρύπων με έμφαση στην εμπειρία από τη λειτουργία της ευρωπαϊκής αγοράς (EU-ETS).

Δίκαιο και Οικονομικά της Ενέργειας

Κοσμίδης Τιμολέων, Παναγιωτίδης Θεόδωρος

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα παρουσιάζει συνοπτικά τις διάφορες μορφές ενεργειακών πόρων (υδρογονάνθρακες, ανανεώσιμες πηγές, πυρηνική ενέργεια), την ιστορική εξέλιξη της χρήσης τους, τα οφέλη και τα προβλήματα που παρουσιάζουν. Αναλύονται τα δύο βασικά προβλήματα: η ενεργειακή ασφάλεια και η περιβαλλοντική προστασία και οι μέθοδοι επίλυσής τους με έμφαση στις πολιτικές ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αρμοδιότητες χάραξης και άσκησης ενεργειακής πολιτικής, απελευθέρωση των αγορών ενέργειας, ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας, ενεργειακά διευρωπαϊκά δίκτυα και ολοκλήρωση των αγορών ενέργειας στην Ευρώπη). Εξετάζονται επίσης θέματα δομής της αγοράς ενέργειας, απελευθέρωσης των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου και διαμόρφωσης ενεργειακών συμβάσεων. Ακόμη εξετάζεται η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ζήτησης και οι πολιτικές διαχείρισής της, καθώς και τα χαρακτηριστικά της παραγωγής και της εξέλιξης των αγορών. Παρουσιάζεται η επικρατούσα κατάσταση στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, ο τρόπος διαμόρφωσης των τιμών, ο  ρόλος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) και των άλλων αρχών διαχείρισης του συστήματος και αναλύεται ο ρόλος των επιδοτήσεων στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τέλος, προσεγγίζονται ζητήματα εμπορικής φύσης κατά τη λειτουργία μιας ενεργειακής επιχείρησης, όπως οι συμβάσεις πώλησης και μεταφοράς ενέργειας, η αστική ευθύνη παραγωγών, πωλητών και μεταφορέων ενέργειας και συναφή ζητήματα προστασίας του καταναλωτή.

Ειδικά Θέματα Ανταγωνισμού: Καταχρηστική Εκμετάλλευση Δεσπόζουσας Θέσης, Κάθετες Σχέσεις και άλλα θέματα

Μάθημα Επιλογής

Αν και το μονοπώλιο ή η κατοχή δεσπόζουσας θέσης δεν απαγορεύονται, ο νόμος απαγορεύει την καταχρηστική εκμετάλλευσή τους με σκοπό την παρεμπόδιση του ανταγωνισμού, ιδιαίτερα όταν αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον καθορισμό αθέμιτων όρων συναλλαγής, τον περιορισμό της παραγωγής, την εφαρμογή ανόμοιων όρων για ισοδύναμες συναλλαγές ή την εξάρτηση σύναψης συμφωνιών από την αποδοχή πρόσθετων υποχρεώσεων που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο των συμφωνιών. Η ΚΕΔΘ συχνά συνδέεται με την αλληλεπίδραση των εταιρειών που βρίσκονται στα διάφορα στάδια της παραγωγής (κάθετες σχέσεις). Στο μάθημα εξετάζονται πρακτικές που οδηγούν σε ΚΕΔΘ και αναλύονται από νομική και οικονομική σκοπιά δικαστικές αποφάσεις που αφορούν στην εφαρμογή του άρθρου 102 της ΣυνθΕΕ.

Ποινική καταστολή του Οικονομικού Εγκλήματος και της Διαφθοράς

Καϊάφα-Γκμπάντι Mαρία, Λίτινα Ανατασία

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα εστιάζει στο οικονομικό έγκλημα και στην επίδρασή του στη λειτουργία του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Εκτός από τα “κλασικά” οικονομικά εγκλήματα (απάτη, απιστία, φορολογικά αδικήματα, λαθρεμπορία), εξετάζονται κριτικά τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο ποινικός νομοθέτης για την αντιμετώπιση της “μοντέρνας” εγκληματικότητας (λ.χ. το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες) και επισημαίνονται τα πλεονεκτήματα αλλά και τα ελλείμματα που παρουσιάζουν ως προς την αποτελεσματικότητα καθώς και τη συμβατότητά τους με τις αρχές του κράτους δικαίου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις οικονομικές συνέπειες που δημιουργεί η διαφθορά στην ποινική αντιμετώπιση του προβλήματος, και ειδικότερα στην εξέταση των δεσμεύσεων που απορρέουν για τον εθνικό νομοθέτη από τα σημαντικότερα διεθνή κείμενα στο πεδίο αυτό (Συμβάσεις του ΟΟΣΑ, του ΟΗΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης), αλλά και στην ερμηνεία των σχετικών εγκλημάτων που τυποποιούνται στην ελληνική έννομη τάξη, είτε στον Ποινικό Κώδικα είτε σε ειδικά νομοθετήματα (δωροδοκία στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, εμπορία επιρροής, πόθεν έσχες κτλ). Παράλληλα, ερευνάται ο τρόπος με τον οποίο το σύγχρονο οικονομικό ποινικό δίκαιο επιχειρεί να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης των αγορών, της διάδοσης του Διαδικτύου, αλλά και της τραπεζικής κρίσης καθώς και της κρίσης χρέους.

Ρυθμιστικό Πλαίσιο και Εποπτεία Τραπεζών

Μάθημα Επιλογής

Το μάθημα εξετάζει τις εθνικές και ευρωπαϊκές διαστάσεις της ρύθμισης και εποπτείας του τραπεζικού και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Εξετάζονται θέματα ανταγωνισμού και σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα, αναλύονται οι παράγοντες που οδηγούν σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις (όπως αυτή των τελευταίων ετών) και οι προσπάθειες αναμόρφωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Επίσης εξετάζονται θέματα εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων κατά τη σύσταση και τη λειτουργία τους, η νομισματική και συναλλαγματική πολιτική, τα σύστημα εγγύησης καταθέσεων, η πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και η συγχώνευση πιστωτικών ιδρυμάτων.

Συγχωνεύσεις και εξαγορές

Μάθημα Επιλογής

Στο μάθημα αυτό εξετάζεται η επίδραση των Σ&Ε τόσο στους μετόχους μιας εταιρείας όσο και στον καταναλωτή. Ως προς το πρώτο σκέλος αναλύεται το οικονομικό υπόβαθρο της νομοθεσίας που διέπει τις Σ&Ε και εξετάζονται ζητήματα διαμόρφωσης των σχετικών συμβάσεων και ευθύνης έναντι των δανειστών . Όσον αφορά τον καταναλωτή, η επίδραση των Σ&Ε στην ευημερία του έχει αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Αφ’ ενός μεν η συνένωση στοιχείων του ενεργητικού μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της αποτελεσματικότητας των επιχειρήσεων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές και καλύτερα ή/και νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Ταυτόχρονα όμως μπορεί να οδηγήσει σε συγκέντρωση της αγοράς και αντιανταγωνιστικές πρακτικές (εναρμονισμένες πρακτικές ή κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης) με αποτέλεσμα υψηλές τιμές. Στο μέρος αυτό του μαθήματος αναλύονται τα κριτήρια που θέτει ο νόμος, προκειμένου να κριθεί πότε οι Σ&Ε επιτρέπονται ή απαγορεύονται, ιδίως πότε απαιτείται ειδική έγκριση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την πραγματοποίησή τους, όταν το μέγεθός τους απειλεί με δημιουργία δεσπόζουσας θέσης.